Razumevanje senilne makularne degeneracije (AMD) i neovaskularne senilne makularne degeneracije (nAMD)

Senilna makularna degeneracija (eng. Age-related Macular Degeneration, AMD) je oboljenje koje zahvata centralno područje retine (mrežnjače) u oku, koje se naziva makula. Retina je unutrašnja očna ovojnica i fukcionalno je najvažniji deo oka, jer ona prima svetlosne signale, transformiše ih i šalje dalje u mozak kako bi se omogućio vid. Makula je mesto najjasnijeg vida. Ona omogućava oštar, centralni vid. AMD je vodeći uzrok slepila kod osoba starijih od 60 godina.¹

Senilna makularna degeneracija (AMD) je degenerativna bolest oka koja rezultira prvenstveno gubitkom centralnog vida i jedan je od najvažnijih uzročnika gubitka centralnog vida kod starije populacije. Gubitkom centralne vidne oštrine oboleli ne mogu u potpunosti da funkcionišu samostalno, usled gubitka sposobnosti čitanja, prepoznavanja lica i oblika, što uveliko narušava kvalitet njihovog života.

AMD se deli na „vlažnu” i „suvu” formu, u zavisnosti od prisustva horoidne neovaskularizacije (engl. choroidal neovascularization, CNV). Suvi oblik AMD je hronična bolest koja obuhvata 85% slučajeva obolelih, razvija se godinama ili decenijama, dok se vlažni oblik javlja kod 10-15% obolelih, naglo se pojavljuje i brzo napreduje do slepila ako se ne leči. Oboleli pacijenti tipično najpre razviju suvi oblik bolesti koji kasnije pređe u vlažni oblik.

Početne i umerene faze AMD-a se karakterišu depozitima druza (žućkasti depoziti tačkastog izgleda) i/ili alteracijama retinalnog pigmentnog epitela (engl. retinal pigment epithelium, RPE) u području makule, bez značajnijih poremećaja vidne oštrine.2

U kasnim stadijima bolesti, AMD napreduje u geografsku atroﬁju (engl. geographic atrophy, GA) ili u vlažni, neovaskularni oblik AMD-a (nAMD).3,4

U slučaju nAMD-a, odvija se proces horoidalne neovaskularizacije (CNV)- nekontrolisanog rasta novih i abnormalnih krvnih sudova. Ti novi krvni sudovi su veoma slabih zidova i često dolazi do curenja krvi i tečnosti iz njih, što rezultira edemom, ﬁbrovaskularnim ožiljcima, ablacijom (odvajanjem) retine i nepovratnim oštećenjem vida.5

Geografska atroﬁja je terminalna forma „suve” senilne makularne degeneracije. Progresivna je bolest i za sada nema odobrenog leka. GA se karakteriše područjima degeneracije ćelija retinalnog pigmentnog epitela (RPE) i fotoreceptora koji se oslanjaju na RPE, kao i poremećajem Bruchove membrane i horiokapilara (delovi sudovnjače - choroideae). Ređa je od neovaskularne AMD.2

Očekuje se da će broj obolelih od AMD-a do 2022. godine dostići 200 miliona i nastaviće da raste, a procenjuje se da će do 2040. godine biti 288 miliona obolelih.1

nAMD je vodeći uzrok gubitka vida kod osoba starijih od 60 godina, a u svetu od nAMD-a pati 17 miliona ljudi.1,6

Starost
Gojaznost
Genetika - porodična anamneza AMD-a
Pol - rizik je veći kod žena
Rasna pripadnost - češće oboljevaju pripadnici bele rase
Pušenje - kod pušača je rizik od oboljevanja 2-5 puta veći

Mnoge osobe s AMD-om ne prepoznaju odmah simptome, pogrešno ih prihvatajući kao normalne znakove starenja.

Naprasno zamagljen vid
Oslabljen vid na daljinu ili otežan rad preciznih poslova
Tamne mrlje koje se javljaju u liniji vida
Otežano razlikovanje boja
Ivice i prave linije postaju talasaste

sposobnost obavljanja svakodnevnih zadataka
radnu sposobnost
sposobnost aktivnog učestvovanja u socijalnom životu
kvalitet života, uz povećanu socijalnu izolaciju, depresiju i anksioznost

nAMD može uticati na sposobnost uočavanja i prepoznavanja lica, čitanje i pisanje, vožnju i gledanje televizije.6

Pregled retine (funduskopija) pomoći će da se dijagnostikuje svaka bolest retine. Ako želite da saznate više informacija o nAMD ili ostalim bolestima retine, obratite se svom lekaru ili posetite internet stranicu

Literatura:

Bright Focus Foundation. Age-Related Macular Degeneration: Facts & Figures. [Internet; cited August 2021]. Dostupno na:
T. Čaljkušić-Mance, et al. Nove mogućnosti liječenja „suhe” senilne makularne degeneracije. Medicina Fluminensis 2019; 55:121-13.
NHS Choices. Macular Degeneration. [Internet; cited August 2021] Dostupno na:
Sacconi R, Corbelli E, Querques L, Bandello F, Querques G. A Review of Current and Future Management of Geographic Atrophy. Ophthalmology and Therapy. 2017; 6:69-77.
Kellogg Eye Center. AMD. [Internet; cited August 2021]. Dostupno na:
Pennington KL, DeAngelis MM. Epidemiology of age-related macular degeneration (AMD): associations with cardiovascular disease phenotypes and lipid factors. Eye and Vision. 2016; 3:34.
World Health Organization. Priority eye diseases: Age-related macular degeneration. [Internet; cited August 2021] Dostupno na:
http://www.who.int/blindness/causes/priority/en/index7.html.
National Eye Institute. Facts About Age-Related Macular Degeneration. [Internet; cited May 2019]. Dostupno na:
Bright Focus Foundation. Macular Degeneration Prevention and Risk Factors. [Internet; cited August 2021]. Dostupno na:
Focus Foundation. Macular Degeneration Essential Facts. [Internet; cited August 2021]. Dostupno na:
Park SJ, Ahn S, Woo SJ, et al. Extent of Exacerbation of Chronic Health Conditions by Visual Impairment in Terms of Health-Related Quality of Life. JAMA Ophthalmol. 2015; 133:1267-1275.