Bolesnici se najčešće javljaju lekaru opšte prakse koji pored fizikalnog pregleda može uputiti pacijenta na rendgensko snimanje pluća. Pre daljeg ispitivanja u bolnici, lekar će detaljno ispitati podatke vezane za bolest, uključujući i podatke o ranijim oboljenjima, o navikama u ishrani i korišćenju alkohola, o pušenju i podatke o bolestima u porodici. Na početku ispitivanja uradiće se snimak pluća i mikroskopski pregled sadržaja koji se iskašljava (citološki pregled sputuma). U daljem ispitivanju koje se sprovodi u specijalizovanim pulmološkim ustanovama (bolnicama) primenjuju se brojni dijagnostički postupci sa ciljem da se tačno utvrdi vrsta karcinoma i da se odredi stepen proširenosti oboljenja.
Bronhoskopija je osnovna, nezaobilazna i bezopasna dijagnostička metoda za ispitivanje i proveru stanja disajnih puteva i uzimanje uzoraka tkiva i ćelija (biopsija ili punkcija), bez koje se ne može planirati dalje lečenje.
U današnje vreme, sistemi za bronhoskopiju su značajno poboljšani i pojavljuju se nove napredne tehnologije za otkrivanje karcinoma bronha. Ovde pripadaju autofluorescentna videobronhoskopija, videobronhoskopija uskog snopa svetlosti i endobronhijalni ultrazvuk. Ove metode služe za rano otkrivanje i detaljno ispitivanje karcinoma pluća. Indikovane su kod dugogodišnjih pušača kod kojih postoji porodična predispozicija, kod osoba koje dugo boluju od hronične opstruktivne bolesti pluća i kod svih kod kojih postoji sumnja na karcinom pluća.
CT skener je poseban tip rendgenskog zračenja kojim se stvara trodimenzionalna slika unutrašnjosti organizma. Skener je bezbolna i bezopasna metoda, ali traje nešto duže od običnog rendgenskog snimanja. Koristi se da bi se utvrdila tačna lokalizacija i veličina tumora, odredio odnos tumora prema srcu i krvnim sudovima ili da bi se utvrdila proširenost oboljenja.
Ova dijagnostička metoda slična je CT pregledu, ali se ovde koristi magnetno polje umesto rendgenskog zračenja. Primenjuje se nakon snimanja na skeneru i to samo ako se na običnom snimku utvrdi povećanje limfnih žlezda u sredogruđu (medijastinumu) ili je u pitanju zahvaćenost kičme ili zida grudnog koša tumorom.
Ova hirurška metoda omogućuje lekaru pregled područja sredogruđa (medijastinuma) i limfnih čvorova koji su blizu pluća.
Limfni čvorovi su žlezde koje se nalaze u celom organizmu, deo su drenažnog sistema i pomažu u odbrani organizma. One su često mesto na koje se rak prvo proširi, tako da se obično proverava njihova zahvaćenost.
Medijastinoskopija se radi u opštoj anesteziji, uz kraći boravak pacijenta u bolnici. Video-asistirana torakoskopija je slična metoda, koja podrazumeva pravljenje malog reza na koži zida grudnog koša i ubacivanje optičkog instrumenta u unutrašnjost grudne duplje da bi se direktno videla pluća sa plućnom maramicom i da bi se sa sumnjivih mesta uzeli odgovarajući uzorci.
Ova dijagnostička metoda se obično sprovodi na odeljenju radiologije, najčešće za vreme CT snimanja. Tankom iglom se ulazi kroz kožu u pluća i pri tome se uzima uzorak ćelija koji se pregleda pod mikroskopom.
Svi matrijali dobijeni standardnim dijagnostičkim metodama (bronhoskopija, transtorakalna punkcija ili biopsija tumora, biopsija ili punkcija perifernih limfnih žlezda, medijastinoskopija, pleuroskopija sa biopsijom plućne maramice, video-asistirana torakotomija), podvrgavaju se odgovarajućim citiološkim, patohistološkim i imunohistohemijskim ispitivanjima u dobro opremljenim laboratorijama, sa ciljem da se utvrdi tačna dijagnoza, stepen maligniteta (zloćudnosti) i stadijum proširenosti bolesti.
PET sken je najnoviji i najsavremeniji aparat koji koristi niske doze radioaktivnog šećera da bi se izmerila aktivnost ćelija u različitim delovima organizma. Koristi se po preporuci lekara da bi se utvrdilo da li se tumor proširio izvan pluća, i kod sumnje na lokalni recidiv već operisanog bolesnika.
Ultrazvuk je neinvazivna dijagnostička metoda koja koristi zvučne talase da bi se videli pojedini organi (srce, jetra, bubrezi, gušterača). Pri prolasku kroz ljudsko telo ultrazvučni impuls iz sonde nailazi na različite sredine od kojih se odbija i vraća sondi kao eho. Analizom dobijenih signala dobijaju se korisne informacije o veličini, obliku i položaju odgovarajućih organa. Ultrazvuk pluća kod plućnih oboljenja se retko koristi (voda u plućnoj maramici) i nema većeg značaja. Međutim, ultrazvučni pregled stomaka kod obolelih od raka pluća je nezaobilazna metoda u proceni proširenosti bolesti, posebno na jetru.
U pitanju je radioizotopska dijagnostička metoda koja je osetljivija od rengenskog snimanja i pokazuje širenje bolesti u kostima. Radi se uvek kada postoji klinička sumnja na koštane metastaze.
Kod obolelih od raka pluća odluku o operaciji donosi tim stručnjaka sačinjen od specijalista za plućne bolesti, grudnog hirurga, onkologa i radiologa. Pre donošenja konačne odluke o načinu lečenja obavezno je detaljno ispitati plućnu funkciju i od dobijenih rezultata zavisi da li će se bolesnik operisati i koliki deo pluća će se odstraniti. Naime, operacija se radi samo u onim slučajevima kada se bolest nije proširila izvan pluća i kada će preostali deo pluća omogućiti normalan život.
Reference:
Zaric B, Perin B. The use of narrow band imaging bronchoscopy in detection of lung cancer. Expert Rev Med Devices 2010; 7(3):395-406.
Zaric B, Perin B, Becker HD, et al. Autofluorescence imaging (AFI) videobronchoscopy in detection of lung cancer: from research tool to everyday procedure. Expert Rev Med Devices 2011; 8 (2): 167-172.
Abiko T, Koizumi S, Takanami I, Tanaka F. 18F-FDG-PET/CT findings in primary pulmonary mixed squamous cell and glandular papilloma. Ann Nucl Med. 2011;25(3):227-9.
Kanick SC, van der Leest C, Djamin RS, Janssens AM, Hoogsteden HC, Sterenborg HJ, Amelink A, Aerts JG. Characterization of mediastinal lymph node physiology in vivo by optical spectroscopy during endoscopic ultrasound-guided fine needle aspiration. J Thorac Oncol. 2010;5(7):981-7.
Ross JS. Biomarker update for breast, colorectal and non-small cell lung cancer. Drug News Perspect. 2010 Jan-Feb;23(1):82-8.